Connect with us

Lajme nga vendi

“Kremtojmë denarin!” – 31 vjet pavarësi monetare

Published

on

Me fushatë nën moton “Kremtojmë denarin!”, Banka Popullore e shënon 31-vjetorin e pavarësimit monetar, gjegjësisht vendosjen e denarit si valutë nacionale dhe pavarësimin e Bankës qendrore.

“Shpallja e pavarësimit monetar më 26 prill është ngjarje e rëndësishme për shtetin, ndërsa njëherësh edhe hap i rëndësishëm në përmbylljen e pavarësisë së saj. Ndër vite Banka Popullore ndërtohej dhe u pozicionua si një bankë qendrore bashkëkohore, kredibile, e njohur ndërkombëtarisht dhe e pavarur, por edhe si institucion që e ka nxitur mendimin shkencor dhe punën, edukimin e vazhdueshëm dhe edukimin financiar. Që atje, në kuadër të javës së shënimit do të ndahet edhe Çmimi vjetor për hulumtues të rinj për punimin më të mirë nga sfera e makroekonomisë dhe bankave dhe sistemeve bankare”, kumtoi BP.

Për rrugën e krjimit të vendosjes së parave të Maqedonisë, janë përpunuar dy video-regjistrime edukative nga të punësuarit në Muzeun e Bankës Popullore, Maja Haxhimaneva, Eftimia Pavllovska dhe Diana Vançevska. Video-regjistrimet, përveç asaj që do të publikohen, do të dorëzohen edhe në shkollat në mbarë vendin për të shërbyer në procesin e mëtejmë edukativ për historinë tonë dhe valutën.

Me qëllim që të ndahen procesi historik dhe vlerat nga të cilat janë udhëhequr bartësit e politikave gjatë pavarësimit monetar janë përgatitur video deklarata të një pjese të atyre që kanë marrë pjesë drejtpërdrejt në procesin e vendosjes dhe ndërtimit të pavarësisë monetare, valutës personale, por kanë kontribuuar dhe kontribuojnë për afirmimin e Bankës Popullore si institucion bashkëkohor dhe kredibil. Me rastin e 31-vjetorit të pavarësisë monetare, në rrjetet sociale do të publikohen deklarata të të gjithë guvernatorëve të deritanishëm Borko Stanoevski, Lube Tërpeski, Petar Goshev, Dimitar Bogov, Anita Angellovska – Bezhoska, aktorëve të tjerë shoqërosë si Xhevdet Hajredini, Trajko Sllaveski, Mihail Petkovski, Abdulmenaf Bexheti, Taki Fiti, Gligor Bishev, Vanço Kargov, si edhe pikëpamjet e zëvendësguvernatoreve Emilia Nacevska dhe Ana Mitreska.

Në kuadër të këtij shënimi do të publikohen edhe dokumente të Arkivit të Bankës Popullore, lidhur me pavarësimin monetar, që kanë vlerë historike të çmuar për historinë e Maqedonisë së Veriut. .

Advertisement
Комитетот за оперативна монетарна политика на Народната банка вчера на седница одлучи основната каматната стапка да се намали за дополнителни 0,25 п.п., до нивото од 1,25 отсто.

Në ditën e sotme para 31 vitesh shteti u pavarësua në aspektin monetar dhe e vendosi valutën personale – denarin.

“Republika e Maqedonisë e vendosi njësinë e saj monetare që do të quhet denar dhe kam kënaqësi të shoh se si janë shtypur ato njësi monetare. Me këto fjalë kryeministri i parë i vendit, Nikolla Klusev nga foltorja e Kuvendit, e prezantoi denarin si monedhë nacionale, e cili zyrtarisht u vendos më 26 prill 1992 (Pashkë).

Më pas, Kuvendi miratoi një paketë ligjesh me të cilat shteti u bë i pavarur monetarisht. Në fillim u prezantuan kuponët me vlerë që zëvendësonin dinarët e atëhershëm jugosllavë në raport 1:1. Zëvendësimi filloi më 27 prill 1992 dhe zgjati tre ditë. Më 29 prill, paratë e letrës jugosllave pushuan së vlefshmi dhe monedhat prej 1, 2 dhe 5 dinarë jugosllavë mbetën të vlefshme edhe një vit. Kuponët me vlerë prej  25, 50, 100, 500 dhe 1000 kishin të njëjtin dizajn dhe ndryshonin vetëm nga ngjyra . Mbi to nuk ishte shkruar emri i monedhës së re nacionale. Në pjesën e përparme motivi kryesor ishte Maqedoniumi dhe në anën e pasme mbledhësit e duhanit.

Emri denar rrjedh nga valuta e lashtë romake me të njëjtin emër (lat. denarius), e cila është përdorur në këtë territor në të kaluarën. Emrin e ka dhënë akademiku Petar Ilievski. Denarët e parë u hodhën në qarkullim vitin e ardhshëm. Në vitin 1993 u lëshuan një sërë kartëmonedhash në vlerë prej 10, 20, 50, 100 dhe 500 denarë, ndërsa në vitin 1996 u prezantuan kartëmonedhat në vlerë prej 1000 dhe 5000 denarë. Në vitin 2016 u prezantuan kartëmonedhat 200 dhe 2000 denarë. Në të njëjtën kohë, paratë letre me vlerë nominale prej 5000 denarë janë tërhequr nga qarkullimi si pasojë e përdorimit të parëndësishëm të tyre në transaksionet ditore dhe uljes së kërkesës nga bankat. Në vitin 2018, Banka Popullore, e cila ka të drejtën e emetimit të parave në letër dhe monedha, i zëvendësoi kartëmonedhat 10 dhe 50 denarë me kartëmonedha të reja polimer. Që nga viti 1996, BPRM ka lëshuar edhe monedha jubilare për qëllime koleksioni.

Sot si mjete pagese në vend përdoren kartëmonedha letre prej 10, 50, 100, 200, 500, 1000 dhe 2000 denarë dhe monedha metalike në vlerë prej 1, 2, 5, 10 dhe 50 denarë. Kartëmonedhat 10, 50 dhe 100 denarë janë shtypur në vend, ndërsa kartëmonedhat 500, 1000 dhe 5000 denarë (botimi i vitit 1996) janë shtypur në “Thomas De La Rue” në Londër. Në TDLR është prodhuar edhe emetimi i fundit i kartëmonedhave 500 dhe 1000 denarë nga viti 2003. Monedhat janë prerë në “Suvenir” në Samokov dhe janë zgjidhje artistike dhe teknike e punonjësve Dimçe Boshkoskit dhe Snezhana Atanasova.

Tridhjetë e një vjet më vonë, denari mbetet i qëndrueshëm përkundër serisë së krizave dhe ristrukturimeve nëpër të cilat ka kaluar vendi. Vitet e para të pavarësisë monetare u karakterizuan me hiperinflacion, recesion, nivel të pamjaftueshëm të rezervave devizore, stabilitet makroekonomik… Në tetor 1995 u prezantua strategjia monetare e kursit të qëndrueshëm të denarit në raport me markën e atëhershme gjermane, kurse nga janari 2002 kursi i denarit është i lidhur me euron. Politikat monetare që u zhvilluan gjatë konfliktit të vitit 2001, krizës globale financiare të vitit 2008 dhe pandemisë Kovid-19 nuk lejuan denari të devalvojë.

Banka Popullore siguron se edhe në situatën aktuale me luftën në Ukrainë, denari është stabil dhe në të ardhmen do të mbetet spirancë e stabilitetit të ekonomisë vendore. Rezervat valutore janë në rritje dhe sistemi bankar është i qëndrueshëm, likuid, mjaftueshëm i kapitalizuar dhe mund të sigurojë mbështetje kreditore për aktivitetin ekonomik.

Advertisement
Advertisement

Lajme nga vendi

BDI: Frikë nga “Fronti Europian” ka edhe Mickoski

Published

on

BDI përmes një kumtese thonë se nga ky Front Europian nuk ka frikë vetëm opozita shqiptare por edhe lideri i VMRO-së, Mickoski.
”Frikë nga “Fronti fitues Evropian” nuk ka vetëm opozita shqiptare, por edhe Mickoski i VMRO-DPMNE-së. Kryetari i opozitës maqedonase, njëkohësisht edhe shef i koalicionit të ashtuquajtur VLEN, Hristijan Mickoski, duke e ndjerë se partnerët shqiptarë të tij do të pësojnë humbje të thellë më 24 prill dhe më 8 maj, ka thënë se koalicioni “PO Europës, JO Rusisë” nuk do të jetë e suksesshme.
Në vend që të ofrojnë Program konkret zgjedhor, opozita e bashkuar me dirigjues Moskën e Putinit, ka zgjedhur shpifjet dhe fyerjet ndaj koalicionit “Fronti Europian”. Këtë e tha edhe partneri i Mickoskit, vet Izet Mexhiti, brenga e së cilit është ajo që “asnjë parti maqedonase nuk e do BDI-në”.
Bashkimi Demokratik për Integrim i bënë me dije Mickoskit dhe opozitës shqiptare se, sikurse deri më tani, për fituesin te pala shqiptare vendos vetëm votuesi shqiptarë dhe kurrsesi Miskoski, Pavle Trajanovi apo Kremlini.
“Fronti Evropian” do të jetë fituesi absolut i zgjedhjeve me “+20 deputetë” dhe Qeveria e ardhshme pa asnjë mëdyshje do të vazhdojë rrugën evropiane të vendit.
E përkujtojmë Mickoskin se sot, me Maqedoninë e Veriut udhëheq kryeministër shqiptar, Talat Xhaferi, ndërsa diplomacinë e udhëheq ministri Bujar Osmani, Presidenti në ardhje i vendit.
Tentimet për të defokusuar vëmendjen do të mbeten vetëm tentime dhe asgjë tjetër, ndërsa do të harrohen pas 8 majit, kur BDI dhe partnerët e koalicionit “PO Evropës, JO Rusisë”, do të shpallin fitoren bindëse të radhës” – thuhet në kumtesën e BDI-së.

Continue Reading

Lajme nga vendi

Bytyqi: Në disa sektorë do të aplikohet shtatë orë punë në ditë

Published

on

Zv. kryeministri për Çështje Ekonomike, Fatmir Bytyqi tha se në programin e LSDM-së për zgjedhjet parlamentare do të ketë ofertë për shtatë orë punë në ditë në sektorë të caktuar.

“Analizat janë drejt fundit dhe duhet të përfundojnë. Ne do të vendosim një javë pune prej shtatë orësh në ditë. Ose në vend të një jave pune 40-orëshe do të jetë 35 orë në sektorë të caktuar”, tha Bytyqi.

Njëkohësisht, zv. kryeministri thotë se punëtorëve nuk do të lejohet tu ulen pagat. Kështu, sipas Bytyqit, do të hapen vende pune shtesë dhe do të rritet produktiviteti i punëtorëve.

“Kjo bëhet për një sërë arsyesh, për shkak të cilësisë së jetës dhe kohës së lirë për familjen. Edhe në vitin 2020 as që e besonin se e diela do të ishte ditë jo pune dhe tani askush nuk flet për këtë, sepse është pranuar si normale”, shtoi Bytyqi.

Bytyqi tha se kjo kohë pune do të aplikohet fillimisht për tre sektorë, pa përmendur se cilët, por shtoi se kjo kohë pune në këto aktivitete tashmë është futur në disa vende të BE-së.

Advertisement
Continue Reading

Lajme nga vendi

Unioni i Romëve edhe zyrtarisht sot bëhet pjesë e “Frontit Europian”

Published

on

Zgjërimi i Frontit Evropian do të vazhdojë edhe sot. Siç kanë paralajmëruar nga BDI-ja, pjesë e këtij fronti të zgjëruar do të bëhet edhe “Unioni i Romëve”.

Marrëveshja zyrtare do të nënshkruhet sot në ora 15:00 në Mevce Palas Restoran.

Kujtojmë, dje pjesë e Frontit Europian u bë Partia Demokratike Turke. Para sajë pjesë e “Frontit” u bënë, Lëvizja Populli e Skender Rexhepit, Partia Demokratike Evropiane e Arjanit Hoxhës dhe Partia Demokratike Shqiptare e Menduh Thaçit.

“Frontit Europian”, pritet ti bashkohet edhe Aleanca për Shqiptarët, krahu i Ziadin Selës dhe marrëveshja pritet të mbyllet këtë javë.

Continue Reading

Më të lexuarat