Lajme nga vendi
Kanceri i qafës së mitrës zë vendin e katërt tek gratë në botë, tek ne sëmuren 150 gra çdo vit
Kanceri i qafës së mitrës është kanceri i katërt më i shpeshtë tek femrat, me mbi 600.000 raste të reja në mbarë botën. Në vendin tonë, mesatarisht çdo vit sëmuren 150 gra dhe 20 gra humbin betejën me këtë sëmundje. Vetëm me një qasje gjithëpërfshirëse për parandalimin, shqyrtimin dhe trajtimin mund t’i japë fund kancerit të qafës së mitrës si një problem i shëndetit publik në vetëm disa breza.
Siç sqaron për MIA-n përfaqësuesja speciale e OBSH-së për Maqedoninë e Veriut dhe shefe e Zyrës së OBSH-së në Shkup, Dr. Ane Johansen, shkaktar primar i kancerit të qafës së mitrës është virusi human papilloma (HPV). Bëhet fjalë, siç thotë ai, për një infeksion tepër ngjitës që transmetohet nëpërmjet kontaktit seksual ose kontaktit lëkurë me lëkurë.
“HPV është një virus jashtëzakonisht i zakonshëm – 80 për qind e femrave dhe meshkujve seksualisht aktivë e marrin atë në një moment të jetës së tyre. Infeksioni i vazhdueshëm me një lloj HPV me rrezik të lartë mund të çojë në ndryshime anormale në qelizat e qafës së mitrës. Këto ndryshime quhen lezione parakanceroze. Nëse nuk shërohen ose hiqen, ato mund të zhvillohen në kancer. Zakonisht duhen vite që këto lezione të zhvillohen në kancer të qafës së mitrës”, thotë Dr. Johansen.
Siç thekson ajo, faktorët e rrezikut përfshijnë moshën e shtatzënisë së parë, tre ose më shumë shtatzëni të plota, pirjen e duhanit, dobësimin e sistemit imunitar, infeksionin HIV ose praninë e infeksioneve të tjera seksualisht të transmetueshme.
Simptomat e kancerit të qafës së mitrës në fazën e hershme përfshijnë gjakderdhje të parregullt midis cikleve menstruale ose pas menopauzës, rritje të sekrecioneve vaginale me erë të keqe, gjakderdhje vaginale pas marrëdhënies seksuale, dhimbje legeni ose dhimbje gjatë marrëdhënies seksuale.
Simptomat e kancerit të avancuar të qafës së mitrës përfshijnë dhimbje të vazhdueshme në shpinë, këmbë ose legen, humbje peshe, lodhje, humbje oreksi, sekrecion me erë të pakëndshme dhe dhimbje vaginale si dhe ënjtje të këmbës ose të dy gjymtyrëve të poshtme.
Karcinomi i qafës së mitrës zhvillohet më shpesh tek gratë e moshës 20 deri në 45 vjeç.
Përfaqësuesja Speciale i OBSH-së për Maqedoninë e Veriut thotë se kanceri i qafës së mitrës është një nga llojet më të zakonshme të kancerit që prek gratë, me rreth 69,000 raste dhe 30,000 vdekje të regjistruara çdo vit në Rajonin Evropian të OBSH-së.
Ajo shton se sëmundja ka më shumë shanse të zhvillohet tek gratë e moshës 20 deri në 45 vjeç dhe incidenca është më e lartë në vendet që nuk kanë programe efektive të organizuara të depistimit të kancerit të qafës së mitrës.
Sipas të dhënave të Institutit të Shëndetit Publik të Republika e Maqedonisë së Veriut, gjatë vitit 2021, në vend janë regjistruar 179 raste të reja me kancer të qafës së mitrës, gjegjësisht 5,5 për qind të totalit të rasteve të regjistruara me kancer në vend, ndërsa incidenca është 19,34/100,000 femra.
Sipas ndarjes së dhjetë lokalizimeve primare më të shpeshta të kancerit tek gratë në vendin tonë për vitin 2021, kanceri i qafës së mitrës është në vendin e gjashtë dhe kanceri i gjirit në vendin e parë.
Në vitin 2020, kishte rreth 604,000 raste të kancerit të qafës së mitrës dhe 342,000 vdekje për shkak të tij në mbarë botën.
Nga Ministria e Shëndetësisë, për MIA-n informojnë se në vendin tonë mesatarisht çdo vit nga kanceri i qafës së mitrës sëmuren 150 gra, ndërsa 20 gra e humbin betejën me këtë sëmundje.
Në kuadër të muajit të ndërgjegjësimit për kancerin e qafës së mitrës, mesazhet kryesore që u përcollën janë informimi dhe edukimi i detyrueshëm i grave për kancerin e qafës së mitrës, ekzaminimi depistues dhe vaksinimi me dy doza të vaksinës HPV.
“Mesazhet janë të qarta – informohuni. Mësoni faktet rreth kancerit të qafës së mitrës dhe papillomavirusit njerëzor (HPV) që e shkakton atë. Ndihmoni të edukoni edhe gratë e tjera në jetën tuaj. Bëni një analizë depistimi. Depistimi i kancerit të qafës së mitrës zakonisht fillon në moshën 30 vjeç dhe përsëritet periodikisht. Vaksinohuni. Vaksina e HPV-së jepet në dy doza që duhet të fillojnë kur vajza është nga 9 deri në 14 vjeç. Në Maqedoninë e Veriut vetëm vajzat mbi moshën 12 vjeçare vaksinohen me vaksinën kundër HPV-së, duke i dhënë dy doza të vaksinës, me një interval prej gjashtë muajsh”, citon për MIA-n Dr. Johansen.
Përfaqësuesja speciale e OBSH-së për Maqedoninë e Veriut siguron se kur diagnostikohet, kanceri i qafës së mitrës është një nga format më të suksesshme të kancerit të shërueshme, nëse zbulohet herët dhe menaxhohet në mënyrë efektive. Karcinomi i diagnostikuar në fazat e vona mund të trajtohet gjithashtu me trajtimin e duhur dhe kujdesin paliativ.
Përveç parandalimit përmes vaksinimit HPV, lezionet prekanceroze mund të zbulohen lehtësisht përmes depistimit përpara se të shndërrohen në karcinom.
Vaksina HPV është pothuajse 100 për qind efektive në parandalimin e shumicës së infeksioneve HPV që mund të rezultojnë në kushte prekanceroze dhe kanceroze.
“Kur zbulohen, lezionet prekanceroze mund të trajtohen dhe kanceri mund të shmanget. Programet e depistimit mund të zbulojnë gjithashtu kancerin në një fazë të hershme kur mjekimi ka më shumë potencial për shërim. Futja më gjerësisht e vaksinës HPV, e kombinuar me kontrollin e organizuar për kancerin e qafës së mitrës, ka potencialin të shpëtojë shumë jetë, veçanërisht në mesin e grave më të reja”, shton Dr. Johansen.
Siç shpjegon ajo, trajtimet kryesore për kancerin e qafës së mitrës janë kirurgjia, radioterapia dhe kimioterapia, të cilat mund të çojnë në probleme shëndetësore afatgjata, përfshirë infertilitetin.
Doktor Johansen thekson se programet e organizuara të depistimit mundësojnë zbulimin e lezioneve prekanceroze, të cilat nëse trajtohen në mënyrë korrekte mund të parandalojnë zhvillimin e kancerit invaziv.
Ministria e Shëndetësisë organizon depistim për zbulimin e hershëm dhe fushata ndërgjegjësimi
Ministria e Shëndetësisë, për MIA-n bën të ditur se janë duke organizuar depistim për zbulimin e hershëm të kancerit të qafës së mitrës. Për caktimin e ekzaminimit parandalues për zbulimin e hershëm të kancerit të qafës së mitrës, siç citon Ministria, është në dispozicion ueb platforma “https://skrining.zdravstvo.gov.mk/”.
Citohet se për vitin aktual 2023 vazhdon kontrolli i organizuar për femrat e moshës 21 deri në 59 vjeç që nuk kanë bërë Pap test në tre vitet e fundit. Vizita mjekësore për gratë e kësaj moshe, si pjesë e depistimit, është falas.
“Ministria e Shëndetësisë është e fokusuar në përmirësimin e shëndetit të grave dhe për këtë qëllim po realizohet një fushatë e vazhdueshme për promovimin dhe ndërgjegjësimin për këtë sëmundje, me qëllim zbulimin e hershëm, i cili mund të shpëtojë jetë. Për këtë qëllim kryhet depistimi për zbulimin e hershëm të kancerit të qafës së mitrës, me vizita mjekësore falas dhe Pap test pranë gjinekologut të familjes për gratë e moshës 21 deri në 59 vjeçare, të cilat nuk kanë bërë një ekzaminim të tillë në tre vitet e fundit”, bëjnë të ditur nga Ministria.
Ata bëjnë të ditur se me një kontroll të organizuar vitin e kaluar janë mbuluar femrat e moshës 36 deri në 45 vjeç, të cilat nuk kishin bërë Pap test në tre vitet e fundit.
“Ueb platforma screening.mk lidhet drejtpërdrejt me sistemin “Termini im” dhe gjinekologu familjar menjëherë merr informacion për pacientët e regjistruar dhe i informon ata se në cilën datë dhe orë është caktuar vizita mjekësore. Sipas orarit të parashikuar në planin për Pap testin, gjinekologu i familjes i informon femrat duke i informuar për datën dhe orën e saktë se kur duhet bërë Pap testi. Po ashtu, mjekët obstetër-gjinekologë mund t’i regjistrojnë pacientët e kësaj moshe dhe t’i thërrasin sipas planit dhe orarit”, citojnë për MIA-n nga Ministria.
Siç sqarojnë ata, nga prilli i vitit 2022 deri në fund të vitit të kaluar, gjithsej 17.204 pacientë kanë përdorur platformën e internetit, nga të cilët 12.194 pacientë kanë kryer Pap test.
Ndryshe, në buxhetin për vitin 2023 janë paraparë 23.570.000 denarë për Programin për zbulimin e hershëm të sëmundjeve malinje.
Lajme nga vendi
“Rrugës së Butiqeve” në Tetovë i kthehet pamja e vjetër, gjatë ditës do të mbyllet për makinat
“E konstruuar sipas modelit që ishte dikur, ende pa u përfunduar edhe pse kanë mbetur edhe shumë pakë ditë, sot, kjo rrugë që njihet si “Rruga e Butiqeve”, po gëzon sot një manifestim për herë të parë në qytetin e Tetovës, Panairin e Artizanateve ku marrin pjesë të ardhur nga Kosova dhe vendi siç është qyteti i Tetovës dhe ai i Shkupit. Shpresojnë që panaire të këtilla të ketë më shpesh thonë shitësit, sepse kështu do njihemi se çka prodhojmë dhe çka i ofrojmë publikut”, raporton gazetari i Alsat, Bashkim Sulejmani.
“Duhet të ketë më shpesh panaire që të na njohin njerëzit, të na shohin ku jemi, çka jemi, çka ofrojmë. Ky zanat nuk humbën. Unë vij nga fshati Vicë, Malësia e Sharrit, vet i prodhojmë çiftelitë sharkitë vetë i prodhojmë”, u shpreh Naim Abdurahmani, punues çiftelish.
“Punimet janë unikate dhe janë të rajonit të Pollogut, pastaj edhe ngjyra, sidomos e verdhë e kuqe janë të Pollogut. Ky serm e ka emrin gold, përdoret më shumë në Tetovë apo në Pollog, është i punuar edhe me brendësinë kadife dhe pëlhurë brenda”, tha një punues i dimive.
Projekti i Panairit të Artizanateve, njëjtë sikurse edhe projekti për rregullimin e rrugës së Butiqeve me kalldrëme, realizohen në kuadër të bashkëpunimit ndërkufitar të komunës së Tetovës dhe asaj të Prizrenit, ndërsa bashkë financohen nga fondet IPA, me qëllim të zhvillimit të turizmit në të dy qytetet por edhe kthimit të dy rrugëve në pamjen e tyre të vjetër, e që është një në Tetovë e tjetra në Prizren. Kreu i komunës Bilall Kasami, ka paralajmëruar edhe ndërrimin e fasadave të dyqaneve të kësaj rruge.
“Kjo rrugë siç e shohim ngadalë po merr pamjen e saj, me kalldrëme të kandelabrat, ulëset dhe elementet tjera, dhe do jetë një impuls i rëndësishëm për zhvillimin e bizneseve që ndërlidhen me aktivitete artizanale dhe në të kaluarën kanë pasur një impakt të rëndësishëm në ekonominë lokale. Kjo është vetëm faza e parë, ndërsa jemi në bisedime për të kthyer në këtë gjendje edhe disa rrugë anësore, por edhe të bëjmë projektin ideor edhe për pamjen e fasadave të lokaleve dhe objekteve që janë në këtë rrugë”, tha Bilall Kasami, Kryetar i komunës së Tetovës.
Brenda ditës, kjo rrugë do të jetë pa makina dhe do të shfrytëzohet vetëm si pedonale nga banorët por edhe vizitorët për rreth.
Lajme nga vendi
Personi që u shpëtua dje nga zjarrfikësit nën Urën e Gurit, u hodh në Vardar për t’i shpëtuar policisë.
Personi i cili u shpëtua nga zjarrfikësit nën Urën e Gurit dje pasdite është hedhur në Vardar për t’i shpëtuar policisë.
“Sloboden Pechat” publikoi dje një video të operacionit të shpëtimit në Urën e Gurit, ku tregohej sesi një burrë, lakuriq deri në bel, u gjend në një nga shtyllat e urës, i shkëputur nga kontinenti.
Sipas informacioneve të “Sloboden Pechat” nga Ministria e Punëve të Brendshme, burri është gjetur aty pasi policët e njësisë së ndërhyrjes e kanë vërejtur duke kryer një “vjedhje të pacipë”, pra duke vjedhur çantën e një gruaje. Për t’u shpëtuar nga policia, burri është hedhur në Vardar, por më pas ka ngecur në një nga shtyllat.
Zjarrfikësit sollën një shkallë për ta nxjerrë burrin në breg dhe policia më pas e mori atë në paraburgim. Por ajo është dashur ta linte të ikte pasi nuk iu gjet asgjë dhe gruaja viktimë nuk e denoncoi fare në polici tentativën për vjedhje.
Në prani të korit diplomatik, drejtuesve të Universiteteve vendore dhe figura të politikës, Universiteti i Evropës Juglindore, ka shënuar 23 vjetorit e themelimit të tij.
Bexheti tha se UEJL ka arritur të shtojë jo vetëm programet studimore dhe kapacitetet e këtij institucioni arsimor, por edhe numrin e studentëve
“UEJL lindi në vjeshtën e vitit 2001, në muajin më të ndritur të historisë sonë, muajin e alfabetit të gjuhës shqipe, të shpalljes së pavarësisë së shtetit shqiptar dhe flamurit kombëtar, pra sot mbushim 23 vite. Numri 23 njihet si numër engjëllor. Kuptimi numerologjik i tij i përbërë nga numri dy dhe tre, rezulton simbol të fuqishëm të rritje shpirtërore, ndriçimit dhe aktivitetit krijues. Atributi i ndriçimit i referohet dijes që ka ndriçuar rrugëtimin e 23 gjeneratave me mbi 35.000 studentë të regjistruar dhe mbi 17.000 të diplomuar deri sot. Iluminizmi arsimor dhe shkencor i këtyre plejadave që janë alumni jonë, na motivon edhe më shumë kur shohim se gjeneratat e para të diplomuara sot i kanë tejkaluar edhe orbitat shkencore dhe shkëlqejnë gjithandej si ambasador të denjë të punës sonë të përbashkët në këtë institucion. I jemi mirënjohës pafund bashkësisë ndërkombëtare dhe taksapaguesve evropian dhe amerikan për kontributin e çmuar sidomos në dekadën e parë të këtij institucioni kur u themelua konsolidua dhe u rrit mbështetja e çmuar si në aspektin infrastruktural ashtu edhe në atë institucional”, tha Abdylmenaf Bexheti. Rektor i UEJL-së.
“Rrugës së Butiqeve” në Tetovë i kthehet pamja e vjetër, gjatë ditës do të mbyllet për makinat
Personi që u shpëtua dje nga zjarrfikësit nën Urën e Gurit, u hodh në Vardar për t’i shpëtuar policisë.
Universiteti i Evropës Juglindore shënoi 23 vjetorit e themelimit të tij
Zyra e Avokatit të Popullit në Tetovë sot do të jetë e hapur
Nesër në Maqedoni do të shpallet gjendje krize në energjetikë, nga 1 shtatori hyjnë në fuqi masat për kursim
Kovaçevski paralajmëroi drejtor të ri të Drejtorisë për Zbatimin e Sanksioneve
-
Lajme nga vendi2 years ago
Zyra e Avokatit të Popullit në Tetovë sot do të jetë e hapur
-
Lajme nga vendi2 years ago
Nesër në Maqedoni do të shpallet gjendje krize në energjetikë, nga 1 shtatori hyjnë në fuqi masat për kursim
-
Lajme nga vendi2 years ago
Kovaçevski paralajmëroi drejtor të ri të Drejtorisë për Zbatimin e Sanksioneve