Procedura për ndryshime kushtetuese, sipas paralajmërimeve të fundit, do të fillonte më së voni në qershor-korrik të këtij viti, ndërsa thirrje për miratimin e tyre dhe zhbllokimin e negociatave për anëtarësim në Bashkimin Evropian u bënë dje edhe nga përfaqësues të bashkësisë ndërkombëtare. Opozita VMRO-DPMNE, nga ana tjetër, mbetet në qëndrimin për zgjedhje të parakohshme parlamentare, duke thënë se askush nuk ka marrë mandat në zgjedhje për të ndryshuar Kushtetutën. Ndërkohë, Aleanca për Shqiptarët vijon konsultimet e brendshme nëse do të bëhet pjesë e shumicës qeveritare, për të cilën do të marrë vendimin përfundimtar të premten.
Kryetari i Kuvendit, Talat Xhaferi, tha dje se procedura për ndryshime kushtetuese duhet të fillojë më së voni në qershor-korrik të këtij viti, për të përfunduar deri në nëntor, kur përfundon edhe skriningu nga BE-ja.
Xhaferi tha se nuk mendon se zgjedhjet do ta zgjidhin problemin e mospasjes së votave të mjaftueshme (80) për ndryshimet kushtetuese, por se kjo do ta komplikojë tërë çështjen. Për mënyrën e tejkalimit të problemit me shumicën, kryetari i Kuvendit thotë se qeveria dhe opozita duhet të ulen të bisedojnë.
“Zgjedhjet mund t’i shpall vetëm në momentin kur partitë politike bien dakord për shpërndarjen e Kuvendit ose kur mbaron mandati në 90 ditët e fundit. Në kushte të tjera, palët duhet të dalin me propozim të duhur”, tha Xhaferi.
Ambasadorja e SHBA-së, Anxhela Prajs Ageler, dje nga Gostivari se duhet të miratohen ndryshimet kushtetuese që vendi të shkojë përpara.
Sipas saj, deputetët duhet të votojnë që të ketë përparim.
“E di që është e vështirë, por duhet të miratohen amendamentet kushtetuese, që e di se nuk është saktë një hap i dashur dhe i njohur, por është e domosdoshme për një hap përpara. Deputetët duhet të votojnë për ndryshimet kushtetuese, në mënyrë që vendi të ecë përpara me diskutimet dhe procesin për integrim dhe anëtarësim në BE. Sipas mendimit tim, është thelbësore, sepse aty qëndron e ardhmja e suksesshme e këtij vendi”, tha Ageler, duke iu përgjigjur pyetjeve në panelin e diskutimit “Të flasim për sfidat dhe të ardhmen e Maqedonisë së Veriut” që u mbajt në Qendrën Rinore në Komunë (YCC).
Mesazh për ndryshimet kushtetuese që janë parakusht për vazhdimin e negociatave ka dërguar edhe ambasadorja suedeze Ami Larson Xhain.
Marrëveshja e arritur me ndërmjetësimin e Francës e cila solli hapjen e negociatave qasëse me Maqedoninë e Veriut vitin e kaluar, përfshinte detyrimin për ndryshimin e Kushtetutës. Kuptohet se është e rëndësishme që të zbatohen detyrimet në mënyrë që të shihet si në një partner të besueshëm dhe të ecet përpara në procesin e inkuadrimit, thotë ambasadorja e Suedisë në vend, Ami Larson Xhain.
“Maqedonia e Veriut pati një fillim impresionues të procesit të shqyrtimit i cili filloi vitin e kaluar. Përpjekjet e reformave të brendshme janë kyçe për vazhdimin e këtij progresi, me përkushtim të vërtetë nga të gjitha palët e prekura, llogaridhënie, transparencë dhe profesionalizëm.
Sipas kryeministrit Dimitar Kovacevski dhe shefit të Delegacionit të BE-së në vend, Dejvid Gir viti 2023 është një vit i rëndësishëm për Maqedoninë e Veriut në aspektin e progresit në rrugën evropiane, për të cilën është i nevojshëm kohezioni rreth realizimit të këtij qëllimi strategjik shtetëror.
Ata dje në takim vlerësuan se situata gjeostrategjike e tregoi nevojën e orientimit të qartë politik të të gjithë Ballkanit Perëndimor, ku rajoni i takon gjeografikisht. Se për këtë ka vetëdije në Bashkimin Evropian dhe pas 17 viteve të statusit kandidat dhe hapjes së negociatave në korrik të vitit të kaluar, ky është një moment që Republika e Maqedonisë së Veriut këtë vit nuk duhet ta humbasë.
Kryeministri Kovaçevski theksoi se Qeveria punon në përballjen me sfidat e krizës ekonomiko-energjetike, për reformat e nevojshme dhe me sjellje evropiane në marrëdhëniet e mira fqinjësore.
Shprehu besueshmërinë se nuk do të lejojë, provokimet që vijnë nga palët e treta të dëmtojnë agjendën evropiane të shtetit dhe marrëdhëniet e ndërsjella me Republikën e Bullgarisë.
Sipas kryetarit të VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski, zgjedhjet janë mënyra e vetme që qytetarët të thonë se si mendojnë se duhet të lëvizë shteti në periudhën e ardhshme.
“Në zgjedhjet e fundit në Maqedoni askush nuk ka marrë mandat për ndryshimin e Kushtetutës, asnjë parti nuk e ka paraqitur këtë në programin e saj. Prandaj mendoj se zgjedhjet e parakohshme janë e vetmja mënyrë që qytetarët të thonë se çfarë mendojnë dhe si mendojnë se Maqedonia duhet të lëvizë në periudhën e ardhshme, tha Mickoski në një intervistë për “Politika” serbe, i pyetur pse nuk pajtohet me ndryshimin e Kushtetutës dhe kërkon zgjedhje të jashtëzakonshme parlamentare.
Sipas njoftimit të kreut të ASH-së, Arben Taravari, vendimi për hyrjen e mundshme të kësaj partie në Qeveri do të merret të premten, kur është caktuar takimi me kryesinë qendrore.
Sipas Taravarit Aleanca për Shqiptarët (ASH) është e gatshme të shkojë në zgjedhje të parakohshme në qershor ose shtator të këtij viti, por vetëm nëse merr garanci prej subjekteve politike, duke e përfshirë edhe VMRO-DPMNE-në, se do të fillojë procesi për ndryshime kushtetuese dhe në këtë rast nuk do të hyjë në Qeveri. Nëse, i merr garancitë se mund të arrihet numri prej 80 votash, atëherë do të fillojë negociatat për të hyrë në Qeveri.
Siç tha mbrëmë kryetari i ASH-së, Arben Taravari, Aleanca për Shqiptarët akoma është parti opozitare dhe akoma është në lojë. Në parti ka qëndrime pro dhe kontra. Të premten, kryesia qendrore do të vendosë nëse do të bëhen pjesë e Qeverisë.
Sipas Taravarit, të qarta janë mesazhet nga përfaqësuesit ndërkombëtarë – se ndryshimet kushtetuese duhet të sillen që vendi të shkojë përpara.
“Të hysh në Qeveri me skandale është e vështirë dhe kjo mund të na reflektohet në rejting, por ndonjëherë qytetarët dhe shoqëria janë më të rëndësishme se partia. Nëse kemi garanci se mund të arrihet numri prej 80 votash, atëherë mund të fillojmë me negociata, nëse jo, do të mendojmë edhe ne. Nuk dëshirojmë ta rrezikojmë rejtingun tonë. Por, i shikoni mesazhet e të gjithë aktorëve relevantë – të gjithë thonë është mirë që vendi së bashku me Shqipërinë t’i vazhdojë negociatat”. Nëse Qeveria e konfirmon se mund t’i sigurojë 80 vota, ky është kusht. Le të bëjmë konsensus se jemi duke e hapur Kushtetutën dhe atëherë po të shkojmë në zgjedhje të parakohshme në qershor ose shtator, në këtë rast nuk hyjmë në Qeveri. Do të thotë, nuk do të bënim hapa rrezikues nëse nuk bëhen ndryshimet kushtetuese. Nëse kemi garanci nga VMRO-DPMNE se do t’i fillojmë ndryshimet kushtetuese, t’i kalojmë të dyja fazat dhe në qershor apo shtator të shkojmë në zgjedhor. Së bashku të gjejmë zgjidhje, t’i gjejmë 80 vota dhe t’i fillojmë negociatat”, tha Taravari në pjesëmarrjen e sontme në TV Sitell.
Nga Alternativa, një nga partnerët më të vegjël të koalicionit në qeveri, besojnë se nuk ka nevojë të negociohet me ASH-në, ndërsa roli i kësaj partie në Qeveri, sipas tyre, do të ishte “të zbusë ndarjen në BDI”. Nga ana tjetër, Bashkimi Demokratik ka paralajmëruar mbështetje për rindërtimin e Qeverisë vetëm nëse sigurohet përfaqësim adekuat dhe i drejtë i të gjitha bashkësive etnike, që është në përputhje me amendamentin 6 të Kushtetutës.
Pas takimit të djeshëm të kryeministrit Dimitar Kovaçevski me partnerët e koalicionit, kryetarja e PLD-së dhe deputetja Monika Zajkova ka konfirmuar se është biseduar edhe për mundësinë e konsolidimit të shumicës qeveritare. Sipas Zajkovës, nëse do ta mbështesin Aleancën për Shqiptarët për të hyrë në koalicion qeveritar do të varet nga qëllimet programore të atij koalicioni.
Kryetari i Lidhjes Demokratike, Pavle Trajanov, në një deklaratë për media para fillimit të takimit me partnerët e koalicionit, tha se mbeten në qëndrimin për zgjerimin e mundshëm të shumicës parlamentare, se do të mbështesin rindërtimin e Qeveria vetëm nëse sigurohet përfaqësim adekuat dhe i drejtë i të gjitha bashkësive etnike, e cila theksohet se është në përputhje me Kushtetutën dhe amendamentin 6.